Τσαριτσάνη Ελασσόνας, 2009, Μάρτιος, 8 (Μέρος Β')

Ιστορική και Μαρτυρική κοινότητα Τσαριτσάνης, μας …προειδοποιεί η πινακίδα και μας καλωσορίζει..

Απέχει 36 χλμ από Λάρισα (στην Ε.Ο. Λάρισας-Κοζάνης) και 4 χλμ από Ελασσόνα, νότια.

'Αποψη από το βουνό. Στο κέντρο δεσπόζει ο μεγάλος πλάτανος, με την Οικονόμειο Σχολή, την εκκλησία της Παναγίας και τον πύργο Μάμτζιου.

κοντινότερο πλάνο

Η επίσκεψή μου ήταν …συνοπτική, και συμπτωματική. Τις δύο Ιερές Μονές ήθελα να δω (όπως περιέγραψα στο Α’ μέρος) και στην επιστροφή μου, έκανα μια στάση, είδα και φωτογράφισα.

Τα δρομάκια είναι πολύ στενά και κάποια αρκούντως ανηφορικά. Οδηγείτε με προσοχή. Αφήνω το αυτοκίνητο στη μικρή πλατεία πάνω από την εκκλησία, την πλατεία Σοφίας Βέμπω, όπως πληροφορεί η μαρμάρινη στήλη.

Μια παλιά βρύση δροσίζει τον επισκέπτη.

Κάτω από την πλατεία, υπάρχει ο ναός της Παναγίας, πρώην μητροπολιτικός ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου (τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική). Την βρίσκω κλειστή. Σήμερα γιόρταζε, την Κυριακή της Ορθοδοξίας, αλλά εγώ ήμουν ...καθυστερημένος.

Δίπλα σώζεται το πυργόσπιτο του Μάμτζιου, μοναδικό πλέον δείγμα της θαυμάσιας τοπικής αρχιτεκτονικής. 'Αλλοι δύο πύργοι έχουν καταστραφεί.

Λίγα λόγια για τα πυργόσπιτα. Είχαν φτιαχτεί για να προστατεύουν τους κατοίκους από τις επιδρομές των Σλάβων, των ληστών και των Γκέγκηδων. Μες τα υπόγεια (τα λεγόμενα μπουντρούμια) κρύβονταν οι κάτοικοι στις διάφορες επιδρομές. Εκεί υπήρχαν και Χαβούζες (μεγάλα βαρέλια, μέσα στα οποία μάζευαν βρόχινο νερό για τις δουλείες τους και για τις εργασίες των υφαντών σε καιρούς ξηρασίας). Είχαν φροντίσει να φτιάξουν και λαγούμια (υπόγειες μυστικές σήραγγες). Το πάχος του τοίχου (από σχιστόλιθο και ασβεστοκονίαμα) είναι 1 μέτρο. Το ύψος του πυργόσπιτου είναι 15 μέτρα. Κρίθηκε διατηρητέος από την Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Θεσσαλίας. Στον δεύτερο και τρίτο όροφο έμενε ο πυργοδεσπότης με την οικογένεια του. Στις ένδοξες μέρες, το όλο κτίσμα (πύργος, προκτίσματα, πύλη, τείχος) έμοιαζε με απόρθητο φρούριο και ενέπνεε αίσθημα ασφαλείας.

Εκεί κοντά βρίσκεται και το τριώροφο καλλιμάρμαρο γυμνάσιο (1910), που ονομάστηκε Οικονόμειος Σχολή. Ήταν το μοναδικό πρότυπο γυμνάσιο του κράτους στην επαρχία Ελασσόνας ως το 1943 (χρονιά που τα στρατεύματα κατοχής το πυρπόλησαν μαζί με το υπόλοιπο χωριό). Το κτίριο ανοικοδομήθηκε το 1956 με δωρεές ομογενών της Αμερικής για να επαναλειτουργήσει ως σχολείο.

Στο Σχολείο, δίδαξαν εξέχουσες προσωπικότητες, όπως οι Δ. Πέζαρος, Κ. Κούμας και Κων/νος Οικονόμου ο Εξ Οικονόμων. Η Τσαριτσάνη υπήρξε πατρίδα του Κων/νου Οικονόμου του εξ Οικονόμων (1780-1857, μέγας διδάσκαλος του Γένους, του οποίου δημιούργημα είναι η Οικονόμειος Σχολή), του Ιωσήφ Ρωγών (αγωνιστής του 1821, πήρε μέρος στην έξοδο του Μεσολογγίου. Σήμερα λειτουργεί το Γυμνάσιο και το Λύκειο Τσαριτσάνης καθώς φιλοξενεί και την περίφημη βιβλιοθήκη.

Στη μικρή αυλή του σχολείου, υπάρχει ένα υπεραιωνόβιος κυπαρίσι, το οποίο έχει κριθεί ως διατηρητέο μνημείο της φύσης. Φανταστείτε πως για να κλαδευτεί απαιτείται η έγκριση της υπηρεσίας Αρχαιοτήτων.

καμπαναριό και κυπαρίσι συναγωνίζονται σε ...ύψος

Κατεβαίνω στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ο κόσμος, ο οποίος συγκεντρώθηκε για ...τσιπουροποσία -το χωριό σήμερα γιορτάζει- αποχωρεί κι εγώ βγάζω κάποιες φωτογραφίες.

Πηγές πληροφοριών και άλλο φωτογραφικό υλικό ΕΔΩ κι ΕΔΩ.